بررسی تطبیقی رویکرد ادبی مجمع البیان و روض الجنان با تأکید بر جنبه های لغوی

thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان
author مرضیه صالح پور
adviser محسن قاسم پور عباس اقبالی
publication year 1389

abstract

مجمع البیان و روض الجنان دو تفسیر مهم شیعی، متعلق به قرن ششم هجری قمری می باشند که در ادامه سنت تفسیری سترگ شیعه پس از شیخ طوسی و تحت تأثیر تفسیر تبیان تدوین شده اند. اثر مهمی که از اهم منابع تفسیری این دو بوده است. روش مولفان این دو تفسیر، روش عقلی- اجتهادی است و سعی نموده اند که با تدبر در آیات و استفاده از منابعی چون قرآن، روایات و علوم لغت تفسیری جامع را ارائه نمایند. از ویژگی های مهم و برجسته این دو تفسیر، افزون بر جنبه های کلامی، رویکرد ادبی آن دو به ویژه جایگاه خاص مباحث لغوی است که آن ها را جزء برترین تفاسیر در این زمینه قرار داده است. طبرسی و ابوالفتوح ضمن بهره گیری از منابع اصیل لغوی و تفسیری، نظرات خود را نیز ارائه نموده اند. مباحثی چون «ترادف، اضداد، اشتقاق» از مباحث لغوی مشترک دو تفسیر است. در این پایان نامه این سه جنبه از رویکرد ادبی مورد تحلیل قرار گرفته است. پس از بررسی های نسبتاً گسترده ای که در مورد موضوع ترادف در این دو تفسیر صورت گرفت این نکته آشکار گردید که هر دو مفسر پدیده ترادف در قرآن را باور ندارند و قائل به فروق لغوی هستند. اهتمام طبرسی به بیان فروق لغوی بیش از ابوالفتوح است. ضمن این که ابوالفتوح در مقایسه با طبرسی، از نظرات دیگران بیشتر بهره برده است. رهاورد این پژوهش در بخش مربوط به اضداد به این نتیجه منتهی شد که این دو مفسر وجود پدیده اضداد را در قرآن پذیرفته اند و از آن در تفسیر آیات بهره برده اند. تعداد کلماتی که در تفسیر روض الجنان به عنوان اضداد مطرح و بررسی شده است، در مقایسه با تفسیر مجمع البیان بیشتر است. البته برخی از کلماتی که ابوالفتوح در شمار اضداد آورده است، در کتب موسوم به اضداد یافت نمی شوند. ریشه یابی کلمات و تشخیص اصل معنایی آن ها، از مولفه های مهم در بررسی های ادبی است. این دو مفسر در این جنبه ادبی، یعنی موضوع اشتقاق، نیز برخوردی فعال وپویا دارند. به عبارتی می توان گفت طرح و بررسی این جنبه ادبی از دیگر مشترکات دو تفسیر است. با این همه در هر دو تفسیر بحث ایتمولوژی کم رنگ است. می توان گفت برتری مجمع البیان بر روض الجنان در مباحث ادبی، ابتکار طبرسی در تنظیم و انسجام مطالب در بخشی جداگانه است که دسترسی به آن را برای مخاطب آسان نموده است.

similar resources

نگاهی تطبیقی به «روض الجنان» و «مجمع البیان»

full text

بررسی و تحلیل اضداد در دو تفسیر مجمع البیان و روض الجنان

اضداد یکی از انواع روابط معنایی بین الفاظ و از مباحث لغوی است که در متون تفسیری و در ذیل مباحث ادبی مورد توجه مفسران قرار گرفته است. این مقاله بر آن است که پدیدة اضداد در تفسیر مجمع¬البیان و روض¬الجنان را، بنا به جایگاه ویژة مباحث لغوی در این دو تفسیر، مورد کندوکاو قرار دهد. از این رو با نگاهی به پیشینة اضداد و اشاره به دیدگاه¬های موافقان و مخالفان، اضداد در علوم قرآن و جایگاهش در مجمع¬البیان و...

full text

بررسی و تحلیل اضداد در دو تفسیر مجمع البیان و روض الجنان

full text

رویکرد ادبی - تفسیری مجمع البیان

بازکاوی روش طبرسی در برخورد با دانش نحو و چگونگی کار بست آن در تفسیر »مجمع البیان« است. شیخ طبرسی به عنوان یک مفسّر، مانند هر پژوهنده ای که در تعامل با دانش مورد پژوهش خود از روش و متد ویژه ای پیروی می کند، روش خاصی در زمینه نحو، در تفسیر مجمع البیان در پیش گرفته است. نویسنده، نخست، شیوه ترتیب مطالب تفسیر مجمع البیان و جایگاه اعراب، نحو و لغت در این تفسیر را مشخص می کند و از فراوانی بحث های نحوی...

full text

رویکرد ادبى - تفسیرى مجمع البیان

بازکاوى روش طبرسى در برخورد با دانش نحو و چگونگى کار بست آن در تفسیر »مجمع البیان« است. شیخ طبرسى به عنوان یک مفسّر، مانند هر پژوهنده‌اى که در تعامل با دانش مورد پژوهش خود از روش و متد ویژه‌اى پیروى مى‌کند، روش خاصى در زمینه نحو، در تفسیر مجمع البیان در پیش گرفته است. نویسنده، نخست، شیوه ترتیب مطالب تفسیر مجمع البیان و جایگاه اعراب، نحو و لغت در این تفسیر را مشخص مى‌کند و از فراوانى بحث‌هاى نحو...

full text

روض الجنان و اسباب نزول

بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در »تفسیر روض الجنان و روح الجنان« اثر ابوالفتوح رازى است. این تفسیر فارسى که در نیمه اوّل قرن ششم ه .ق. به نگارش در آمده به لحاظ جامعیّت از جایگاه ویژه‌اى در میان تفاسیر برخوردار است. ابوالفتوح بر اساس این نکته که بین تفسیر و اسباب نزول رابطه‌اى تنگاتنگ وجود دارد، اهتمام ویژه‌اى در این خصوص داشته و در تبیین وقایع تاریخى، تبیین باورهاى اعتقادى، استنباط حکم فقه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان

Keywords

مجمع البیان روض الجنان لغت ادبیات روش شناسی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com